Αύξηση μέχρι και 30% έχουν οι «κοινωνικοί» φάκελοι που ανοίγονται στην Εισαγγελία Ανηλίκων τα τελευταία χρόνια.

Τη διετία 2014-2015 έγιναν 100 αφαιρέσεις επιμέλειας, οι οποίες δόθηκαν είτε σε κάποιο συγγενικό πρόσωπο είτε σε δημόσιο ή ιδιωτικό ίδρυμα.

Τα χρόνια που η δημοσιονομική κρίση «άγγιξε» όλα τα σπίτια και πλήγωσε ακόμη περισσότερο τους οικονομικά ασθενείς. Οι φάκελοι αυτοί δεν είναι ποινικοί. Ανοίγουν μετά από ανώνυμη ή επώνυμη καταγγελία για κακοποίηση ή παραμέληση, κατόπιν αναφοράς ενός δασκάλου ότι το παιδί δεν έρχεται στο σχολείο ή ότι κάνει bulling.

«Οι κοινωνικοί φάκελοι αντικατοπτρίζουν την κρίση», λένε οι εισαγγελείς, οι οποίοι βλέπουν χρόνο με τον χρόνο να διογκώνονται τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ανήλικοι εξαιτίας των προβλημάτων που βιώνουν οι γονείς τους.

Αμέσως, απαραίτητη είναι η παρέμβαση του εισαγγελέα, ο οποίος ζητά παρακολούθηση από επιμελητή, ψυχιατρική πραγματογνωμοσύνη και, εάν χρειαστεί, ιατρική παρακολούθηση. Αν κριθεί απαραίτητο, μπορεί να φθάσει ακόμη και στην αφαίρεση της επιμέλειας των γονέων και στην ανάθεσή της σε κοινωνική δομή.

Μάλιστα, τη διετία 2014-2015 έγιναν 100 αφαιρέσεις επιμέλειας, οι οποίες δόθηκαν είτε σε κάποιο συγγενικό πρόσωπο είτε σε δημόσιο ή ιδιωτικό ίδρυμα... Δυστυχώς, όλες οι μελέτες σε παγκόσμιο επίπεδο καταδεικνύουν τη σχέση φτώχειας και παιδικής κακοποίησης. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, στις χώρες με υψηλό εισόδημα το ποσοστό θανάτων από κακοποίηση ανέρχεται στους 2,2 θανάτους ανά 100.000 παιδιά για τα αγόρια και στους 1,8 ανά 100.000 παιδιά για τα κορίτσια. Αντίστοιχα στις χώρες με μέσο και χαμηλό εισόδημα τα ποσοστά αυτά διπλασιάζονται ή και τριπλασιάζονται φτάνοντας στους 6,1 ανά 100.000 παιδιά για τα αγόρια και στους 5,1 ανά 100.000 παιδιά για τα κορίτσια.

Πόσο εύκολα μπορεί ένας κοινωνικός φάκελος να μετατραπεί σε ποινικό; Το φαινόμενο δυστυχώς είναι συχνό, εάν δεν υπάρξει έγκαιρη προσέγγιση του ανηλίκου αλλά και παρέμβαση. Οσον αφορά τα αδικήματα που διαπράττουν, η αρχή γίνεται με τις παραβάσεις του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας. Επονται οι κλοπές, οι σωματικές βλάβες, η διακίνηση ναρκωτικών και οι φθορές. Οταν πια ο ανήλικος μπει για τα καλά στον κόσμο της παραβατικότητας, αρχίζουν οι ληστείες, οι βιασμοί και οι ανθρωποκτονίες. «Η αυξανόμενη παραβατικότητα των ανηλίκων δεν αποτελεί παρά ένα από τα συμπτώματα της ευρύτερης κοινωνικής αποδιοργάνωσης που βιώνουμε ως κοινωνία και ως πολιτεία», ανέφερε η εισαγγελέας ανηλίκων Ε. Βερροιώτου σε ημερίδα με θέμα το δίκαιο των ανηλίκων.

«Ο εισαγγελέας Ανηλίκων», προσέθεσε, «δυσκολεύεται χωρίς την υποστήριξη των εξειδικευμένων προσώπων να αναλάβει τη διεκπεραίωση ενός έργου σημαντικής βαρύτητας, καθότι δεν πλαισιώνεται από ειδικούς και παλεύει μόνος αντιμετωπίζοντας συνεχώς εσωτερικά διλήμματα και αναζητώντας την καλύτερη δυνατή λύση».

Κατ' επανάληψη
Τα θεραπευτικά μέτρα που λαμβάνονται μπορεί να είναι από μια απλή επίπληξη και την ανάθεση της επιμέλειας σε τρίτο, μέχρι το επαχθέστερο αναμορφωτικό μέτρο που είναι ο εγκλεισμός σε Ιδρυμα Αγωγής, μόνο σε περίπτωση που ο ανήλικος έχει διαπράξει δολοφονία ή βιασμό. Με τον νέο νόμο 4356/15 οι ποινές που επιβάλλονται στους ανηλίκους είναι ευμενέστερες και ακόμη και οι ληστείες δικάζονται από τα Μονομελή Δικαστήρια Ανηλίκων.

Οπως λένε όμως κοινωνικοί επιμελητές και δικαστές, ενώπιόν τους οδηγούνται συνεχώς τα ίδια πρόσωπα, πράγμα που καταδεικνύεται την αδυναμία του συστήματος για «σωφρονισμό». «Σε κάποιες επίμονες περιπτώσεις παραβατικότητας, ενώ έχουν τεθεί κατ' επανάληψη αναμορφωτικά μέτρα, ο ανήλικος είναι αδύνατο να αναχαιτιστεί στην εγκληματική του σταδιοδρομία. Σε τέτοιες περιπτώσεις αναδεικνύεται η αδυναμία του συστήματος να καταστήσει σαφές στον ανήλικο ότι η συμπεριφορά του δεν μπορεί να μένει διαρκώς ατιμώρητη», σημείωνε με νόημα σε ομιλία του ο πρώην εισαγγελέας ανηλίκων Η. Ζαγοραίος.

Εντύπωση πάντως προκαλεί το γεγονός ότι τα χρόνια της κρίσης ο αριθμός των μηνύσεων που κατατίθενται στην Εισαγγελία Ανηλίκων έχει «πέσει»: 5.500 το 2010, 1.400 το 2015

Οι εισαγγελείς εκτιμούν ότι γι' αυτή την πτώση ευθύνεται η αύξηση της τιμής του παραβόλου. Μία οικογένεια για παράδειγμα της οποίας το ανήλικο παιδί δέχεται bullying από ένα άλλο παιδί δεν θα προσφύγει στη δικαιοσύνη, αλλά θα προτιμήσει την εξεύρεση άλλων λύσεων, όπως αλλαγή σχολείου, για να προστατεύσει το παιδί της. «Υπάρχει μείωση στην αποτύπωση της ελαφράς εγκληματικότητας», λένε οι επιμελητές.

Προφίλ παραβατών

• Προέρχονται από μικροαστικές τάξεις και κάτω.

• Οι οικογένειές τους αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα, συνεπεία των οποίων οι ανήλικοι εγκαταλείπουν το σχολείο για να βρουν δουλειά.

• Συνήθως έχουν τελειώσει μόνο το Δημοτικό.

• Περνούν πολλές ώρες μόνα τους, αισθάνονται παραμελημένα και αναζητούν ταυτότητα μέσω της παραβατικής συμπεριφοράς.

• Εχουν γίνει και τα ίδια μάρτυρες βίας ή υφίστανται κακοποίηση από τους γονείς τους.